Ahlat Ağacı’nın Meyvesi Olarak Erkeklik
Kendi eksikliğinin/iktidarsızlığının farkında olmayan otorite figürlerinin onlara eksikliklerini/iktidarsızlıklarını hatırlatan herkese ve her şeye neler yapabileceğini gün be gün görüyor/yaşıyoruz. Peki otorite her zaman tümgüçlü, eksiksiz ya da psikanalitik teori çerçevesinde sorarsak fallusa sahip mi olmalıdır? Eksik/iktidarsız bir otorite figürü ile özdeşim kurmak mümkün müdür? Eğer mümkünse ne gibi nitelikleri barındırır bu özdeşim süreci?
Bu çalışma, tüm bu sorular perspektifinde Ahlat Ağacı filmini psikanalitik teori çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Zayıf bir otorite/karizma figürü olan baba İdris ve onun kuyusunu kazmak, ona benzemeğini her fırsatta kanıtlamak için hazır bekleyen oğlu Sinan’ın hikayesi çerçevesinde kurgulanmış bir film Ahlat ağacı. Ataerkil sistemin dayattığı kalıpların dışında kalması, tümgüçlü/eksiksiz (miş gibi) olmayı başaramaması nedeniyle hem yaşadığı kasabadaki insanlar, hem de ailesi tarafından sürekli eleştirilen, uçan kuşa borcu olan bir sınıf öğretmendir İdris. Hafta sonlarını susuz bir kuyudan su çıkartmaya çalışır, köpeği kaybolunca hüngür hüngür ağlar… Tüm bu yaşantıların karşısında partneri ve oğlundan eksiksizlik beklentisi dışında tanıma imkanını neredeyse hiç bulamadığımız anne Asuman.
Sinan da babası gibi sınıf öğretmenliği okumuştur ancak öğretmenlik de tıpkı doğup büyüdüğü kasaba gibi Sinan’ın arzularını taşımaktan aciz, ve onları gerçekleştirmesi için yeteri kadar büyük olmayan mecralardır. Sinan “Ahlat Ağacı” adında bir roman yazmıştır ve filmin ilk bölümünde bu kitabı bastırmak için gösterdiği mücadeleyi izleriz. Bu mücadele süresince tümgüçlü /eksiksiz bir tutum sergileyen Sinan anne baba çocuk üçgeninde gerçekleşenler nedeniyle önemli dönüşümler gösterir: Önce askere gider, sonra babasının susuz kuyusuna iner…
Oldukça tutarlı bir kurguyla ödipal süreçleri işleyen Ahlat Ağacı, ataerkil aile ve toplumda erkeksi tümgüçlülüğün inşasını anlatmak açısından oldukça başarılıyken; eksik/tümgüçlü olmayan bir otorite figürü ile özdeşim kurmanın mümkünlüğü açısından da umut verici.
Çağdaş Yalçın
Eskişehir Okulu Psikanalitik Eleştiri ve Dilbilim Çevresinin çalışmaları hakkında daha fazla bilgi için
https://www.facebook.com/psikanalitikelestiri/
adresini ziyaret edebilirsiniz.
Seminerin kaydını aşağıdaki bağlantıdan ve Eskişehir Okulu YouTube kanalından izleyebilirsiniz:
